Ποιες ταξικές συμμαχίες ενόψει Μνημονίου 3;

ΤουΗλία Ιωακείμογλου

Οι πολιτικές δυνάμεις που φιλοδοξούν να εκπροσωπήσουν τώρα τον κόσμο του ΟΧΙ της 5ης Ιουλίου, οφείλουν αναγκαστικά να στοιχηθούν με αυτόν τον κόσμο, ή έστω με την πλειοψηφία του, έτσι ώστε να φέρουν τις διεκδικήσεις του στην κεντρική πολιτική σκηνή και να μετατρέψουν το κοινωνικό δυναμικό που εκφράζει σε πολιτική δύναμη.

Για να συμ­βεί όμως αυτό, θα πρέ­πει να έχου­με σαφή εκτί­μη­ση για τη φύση του ΟΧΙ, για το πο­λι­τι­κό πε­ριε­χό­με­νό του, για το «μή­νυ­μα» του –διότι άλλες είναι οι τα­ξι­κές και πο­λι­τι­κές συμ­μα­χί­ες που κά­νεις όταν εκτι­μάς πως το ΟΧΙ εκ­φρά­ζει μια κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία στην οποία οι μόνοι που δεν ανή­κουν είναι μια δράκα ξε­νό­δου­λων ολι­γαρ­χών, και άλλες συμ­μα­χί­ες κά­νεις όταν εκτι­μάς ότι δίπλα στην αστι­κή τάξη στέ­κουν σαν σύμ­μα­χοί της ευ­ρύ­τε­ρα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα και οι αστι­κές τά­ξεις της Ευ­ρώ­πης.

Κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία ή κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας;
Ο κό­σμος της 5ης Ιου­λί­ου, στην πλειο­ψη­φία του, είναι ένα δυ­νη­τι­κά νέο κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας αντα­γω­νι­στι­κό προς το κυ­ρί­αρ­χο κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας του κε­φα­λαί­ου και έχει στον πυ­ρή­να του συ­γκε­κρι­μέ­νες, αριθ­μη­τι­κά υπέρ­τε­ρες, κοι­νω­νι­κές κα­τη­γο­ρί­ες: τους ανέρ­γους, τη νε­ο­λαία και τους μι­σθω­τούς του δη­μό­σιου τομέα, και πάνω από όλους τους μι­σθω­τούς του ιδιω­τι­κού τομέα (με εξαί­ρε­ση το ανώ­τε­ρο στε­λε­χι­κό δυ­να­μι­κό, που τά­χθη­κε κα­θα­ρά με τα αφε­ντι­κά στις κρί­σι­μες στιγ­μές της εβδο­μά­δας του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος). Είναι ένα μπλοκ κοι­νω­νι­κών δυ­νά­με­ων που ανα­δύ­θη­κε μέσα από τον κοι­νω­νι­κό πό­λε­μο που διε­ξά­γουν μέσα στην κρίση οι συ­ντε­ταγ­μέ­νες, συ­νει­δη­τές και επι­θε­τι­κές δυ­νά­μεις της ιδιο­κτη­σί­ας και του κε­φα­λαί­ου στην Ελ­λά­δα, ενα­ντί­ον όσων ζουν ή προ­σπα­θούν να ζή­σουν από την ερ­γα­σία τους.
Με άλλα λόγια, η κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας στην πα­ρού­σα συ­γκυ­ρία είναι η αντί­θε­ση κε­φα­λαί­ου-ερ­γα­σί­ας, που παίρ­νει στη ση­με­ρι­νή συ­γκυ­ρία τη μορφή της αντί­θε­σης νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού-υπο­τε­λών κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων. Είναι η πάλη του κε­φα­λαί­ου να ισο­πε­δώ­σει έναν τύπο κοι­νω­νί­ας και να ξα­να­χτί­σει από την αρχή έναν άλλο, φτιαγ­μέ­νο στα μέτρα των ση­με­ρι­νών ανα­γκών του. Είναι η πάλη των δυ­νά­με­ων της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, των ανέρ­γων και της νε­ο­λαί­ας να αντι­στα­θεί, και όπως μας έδει­ξε το δη­μο­ψή­φι­σμα να αγω­νι­στεί και για ρι­ζο­σπα­στι­κές αλ­λα­γές. 
Το γε­γο­νός ότι το πο­λι­τι­κό μπλοκ του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, που πήρε τη μορφή του μπλοκ «Μέ­νου­με Ευ­ρώ­πη» στη διάρ­κεια της εβδο­μά­δας του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος, βρί­σκε­ται σε στενή σχέση και συμ­μα­χία με τις ομό­λο­γες πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού στις άλλες χώρες της Ευ­ρω­ζώ­νης κα­θό­λου δεν ση­μαί­νει ότι η κυ­ρί­αρ­χη αντί­θε­ση στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία είναι η αντί­θε­ση «λα­ός-ιμπε­ρια­λι­σμός». Ο λαός του ΟΧΙ δεν εκ­φρά­ζει μια με­γά­λη κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία που βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πη με τις «ξένες δυ­νά­μεις» και μια μικρή ομάδα ολι­γαρ­χών που είναι οι ντό­πιοι σύμ­μα­χοί τους. Εάν ήταν έτσι τα πράγ­μα­τα, μια πο­λι­τι­κή τύπου ΕΑΜ θα έπρε­πε να προ­κρι­θεί –αλλά η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι αλ­λιώς.
Αυτό που συμ­βαί­νει πραγ­μα­τι­κά είναι ότι σε κάθε πλευ­ρά της αντί­θε­σης κε­φα­λαί­ου-ερ­γα­σί­ας (νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού-υπο­τε­λών κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων) αντι­στοι­χεί το ευ­ρω­παϊ­κό της αντί­στοι­χο: στο πλευ­ρό των αστι­κών δυ­νά­με­ων της Ελ­λά­δας βρί­σκο­νται οι αστι­κές τά­ξεις της Ευ­ρώ­πης, και τα δεινά που υφί­στα­νται οι υπο­τε­λείς κοι­νω­νι­κές τά­ξεις στην Ελ­λά­δα είναι τα ίδια με αυτά που υφί­στα­νται σε μι­κρό­τε­ρο βαθμό (αλλά μι­κρό­τε­ρο μόνον προς το παρόν) οι άλλες υπο­τε­λείς τά­ξεις της Ευ­ρώ­πης. Το πρω­τεύ­ον δεν είναι η αντί­θε­ση με τον ιμπε­ρια­λι­σμό, είναι η αντί­θε­ση με το κε­φά­λαιο, με την αστι­κή τάξη και τους συμ­μά­χους της, είτε αυτοί βρί­σκο­νται στο εσω­τε­ρι­κό είτε στο εξω­τε­ρι­κό. Το πρω­τεύ­ον δεν είναι η εθνι­κή κυ­ριαρ­χία αλλά η ρι­ζι­κή ανα­τρο­πή του τα­ξι­κού συ­σχε­τι­σμού δυ­νά­με­ων, είναι η πάλη τάξης ενα­ντί­ον τάξης. 
Για να κρι­θεί η εγκυ­ρό­τη­τα των πα­ρα­πά­νω ισχυ­ρι­σμών είναι ανα­γκαίο να εξε­τά­σει κά­ποιος τη σχέση της με­γά­λης και με­σαί­ας αστι­κής τάξης με τα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα, όχι με γε­νι­κές θε­ω­ρη­τι­κές ανα­φο­ρές μόνο, αλλά και στις συ­γκε­κρι­μέ­νες συν­θή­κες της συ­γκε­κρι­μέ­νης κα­τά­στα­σης στα χρό­νια της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής.

Το ζή­τη­μα των μι­κρο­α­στι­κών στρω­μά­των
Τα πα­ρα­δο­σια­κά μι­κρο­α­στι­κά στρώματα των εμπόρων, των μι­κροϊ­διο­κτη­τών και της μικρής πα­ρα­γω­γής επλή­γη­σαν κατά τη διε­τία 2010-2011 με την εφαρ­μο­γή του πρώ­του μνη­μο­νί­ου εξαι­τί­ας της δρα­μα­τι­κής μεί­ω­σης της ζή­τη­σης που οδή­γη­σε σε πτώ­χευ­ση πολ­λές μι­κρές επι­χει­ρή­σεις. Ωστό­σο, η αστι­κή τάξη απο­κα­τέ­στη­σε τη συμ­μα­χία της με τα πα­ρα­δο­σια­κά μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα το 2012, με το δεύτερο μνημόνιο που έκανε πραγ­μα­τι­κότητα τα πιο ηδυ­πα­θή όνει­ρα των μι­κρών αφε­ντι­κών: την πλήρη υπο­τα­γή των ερ­γα­ζόμενων τάξεων στις απαι­τήσεις του ερ­γο­δότη. Η κυβέρνηση της ΝΔ υλο­ποί­η­σε τότε μια πο­λι­τι­κή συμ­μα­χίας της αστι­κής τάξης με την πα­ρα­δο­σια­κή (ή πα­λαιά) μι­κρο­α­στι­κή τάξη, με μέσο την εν­σω­μάτωση κρίσιμων και στρα­τη­γι­κών συμ­φε­ρόντων της στο Κράτος: κα­τα­κόρυφη πτώση των μισθών και απε­λευ­θέρωση της μαύρης ερ­γα­σίας, νο­μι­μο­ποίηση των πιο άγριων μορφών εκ­με­τάλλευ­σης των μι­σθω­τών, ανεξέλεγ­κτη φο­ρο­λο­γι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά των μικρών επι­χει­ρήσεων, κατάργηση των ωραρίων (ακόμη και του πε­ριο­ρι­σμένου ελέγχου που ασκούσε η Επι­θεώρηση Ερ­γα­σίας) και, ση­μα­ντι­κό­τε­ρο όλων, εν­σω­μά­τω­ση αυτών των αλ­λα­γών σε θε­σμούς. Έτσι, ενώ το πρώτο μνημόνιο βύθιζε στην κρίση τις μικρές επι­χει­ρήσεις πε­ριο­ρίζο­ντας δρα­μα­τι­κά τις πωλήσεις των προϊόντων τους και οδη­γώ­ντας πολ­λές από αυτές στη χρε­ο­κο­πία, με το δεύτερο μνημόνιο και τα νο­μο­θε­τήματα που ακο­λούθησαν, η αστι­κή τάξη έβαλε ξανά κάτω από τη φτε­ρούγα της τα πα­ρα­δο­σια­κά μι­κρο­α­στι­κά στρώματα των μικρών επι­χει­ρήσεων του εμπο­ρίου, της μικρής ιδιο­κτη­σιας, της φο­ρο­δια­φυ­γής και της αδήλωτης ερ­γα­σίας, της ερ­γο­δο­τι­κής αυ­θαι­ρε­σίας και του δε­σπο­τι­σμού του αφε­ντι­κού. Βε­βαί­ως, αυτές οι δια­πι­στώ­σεις έχουν στα­τι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα και δεν ση­μαί­νουν ότι ο κάθε μι­κρός επι­χει­ρη­μα­τί­ας ξε­χω­ρι­στά βρί­σκε­ται απέ­να­ντί μας. Ως με­ρί­δα τάξης όμως, στην πλειο­νό­τη­τά τους, ανή­κουν στο κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας της αστι­κής τάξης και των συμ­μά­χων της.
Αλλά και με τη νέα μι­κρο­α­στι­κή τάξη των μι­σθω­τών, των ανώτερων και μεσαίων στε­λε­χών του ιδιω­τι­κού και του δημόσιου τομέα, η αστι­κή τάξη έχει ανα­συ­γκρο­τή­σει τις συμ­μα­χίες της. Σε αντίθεση με την πα­λαιά μι­κρο­α­στι­κή τάξη των εμπόρων και της μικρής πα­ρα­γω­γής, που είναι μια τάξη δο­μι­κά συ­ντη­ρη­τι­κή, η νέα μι­κρο­α­στι­κή τάξη των πτυ­χιούχων, της ει­δι­κευ­μένης δια­νοη­τι­κής ερ­γα­σίας, που κα­τα­λαμ­βάνουν τις μεσαίες και ανώτερες θέσεις της ιε­ραρ­χίας των επι­χει­ρήσεων και του Δη­μο­σί­ου, που συχνά ασκούν επίβλεψη σε άλλους ερ­γα­ζόμε­νους, που ορ­γα­νώνουν και διευ­θύνουν την πα­ρα­γω­γή για λο­γα­ρια­σμό και στο όνομα του κε­φα­λαιο­κράτη ή της κρα­τι­κής εξου­σί­ας, που είναι γε­νι­κά κο­σμο­πο­λίτες και διαθέτουν κουλ­τούρα που τους επι­τρέπει να γεύονται τα πο­λι­τι­στι­κά προϊόντα από όποια γωνιά της Γης και αν προέρχο­νται, είναι μια τάξη που δέχεται τις δυνάμεις της αλ­λα­γής, είτε με τη μορφή των αρι­στε­ρών ιδεών, είτε με τη μορφή του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τίας κ.λπ. Πρόκει­ται επομένως για με­ρί­δα της μι­κρο­α­στι­κής τάξης με επαμ­φο­τε­ρίζουσα πο­λι­τι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά, που εκφράζει όμως ιδε­ο­λο­γι­κά και πο­λι­τι­κά κάθε μορφή «προόδου» (δη­λα­δή αλ­λα­γής).
Αυτός ο επαμ­φο­τε­ρίζων χα­ρα­κτήρας αυτών των στρω­μά­των αφή­νει γε­νι­κά ανοι­κτό το ζή­τη­μα αν θα συμ­μα­χή­σει η με­ρί­δα αυτή με τις δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου ή με τις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας. Απο­φα­σί­ζει λοι­πόν κάθε φορά η συ­γκυ­ρία με ποιον θα πάνε και ποιον θα αφή­σουν. Όπως μας έδει­ξε η εβδο­μά­δα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος του Ιου­λί­ου, τα ανώτατα και ανώτερα διευ­θυ­ντι­κά στελέχη των μεγάλων και μεσαίων ιδιω­τι­κών επι­χει­ρήσεων (ή μήπως και τα με­σαία;) τά­χθη­καν ανα­φαν­δόν υπέρ των αφε­ντι­κών τους.
Στην ίδια με­ρί­δα της «νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης» πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται οι επαγ­γελ­μα­τί­ες της ιδε­ο­λο­γί­ας, συγ­γρα­φείς και καλ­λι­τέχνες της χρυσής εποχής του ελ­λη­νι­κού νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και του lifestyle, οπα­δοί του κοι­νω­νι­κού δαρ­βι­νι­σμού διά των αγορών, και πα­ρό­μοιοι. Είναι η με­ρί­δα εκεί­νη της μι­κρο­α­στι­κής τάξης που έλαμ­ψε διά της εκ­κω­φα­ντι­κής πα­ρου­σί­ας της στις δια­δη­λώ­σεις των «Μέ­νου­με Ευ­ρώ­πη». 
Αυτές οι με­ρί­δες της μι­κρο­α­στι­κής τάξης κα­τοι­κούν σε συ­γκε­κρι­μέ­νες πε­ριο­χές της πόλης και από το χάρτη των απο­τε­λε­σμά­των γί­νε­ται φα­νε­ρό ότι ψή­φι­σαν μα­ζι­κά «ναι» –είναι ο λαός του «Μέ­νου­με Ευ­ρώ­πη» και είναι ένας ολό­κλη­ρος λαός που ανή­κει στο κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας της αστι­κής τάξης. Αυτοί δεν μπο­ρούν να είναι οι σύμ­μα­χοί μας στους νέους αγώ­νες που έχου­με μπρο­στά μας. Τα συμ­φέ­ρο­ντά τους είναι αλλού και εκ­προ­σω­πού­νται τώρα πια όχι μόνο από τον Βαγ­γέ­λη Μεϊ­μα­ρά­κη στην πιο βάρ­βα­ρη έκ­φρα­σή τους αλλά και από τον Τσί­πρα στην πιο εκλε­πτυ­σμέ­νη. Η παλιά μι­κρο­α­στι­κή τάξη και ση­μα­ντι­κές με­ρί­δες της νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης σι­τί­ζο­νται στην αυλή του με­γά­λου κε­φα­λαί­ου και εκ­προ­σω­πού­νται πο­λι­τι­κά από αυτό. Η μο­να­δι­κή πο­λυ­πλη­θής με­ρί­δα της μι­κρο­α­στι­κής τάξης που έχει απο­σπα­σθεί από το κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας του κε­φα­λαί­ου είναι οι μι­σθω­τοί του δη­μό­σιου τομέα (εξαι­ρώ­ντας και πάλι τα ανώ­τε­ρα στε­λέ­χη), που εξάλ­λου θα ήταν λο­γι­κό να τους κα­τα­τάσ­σου­με πλέον πε­ρισ­σό­τε­ρο στο χώρο του ημι-προ­λε­τα­ριά­του και λι­γό­τε­ρο στα μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα.

Τάξη ενα­ντί­ον τάξης
Ο κό­σμος του ΟΧΙ της 5ης Ιου­λί­ου, που είναι στην πλειο­ψη­φία του ο δικός μας λαός, δεν είναι λοι­πόν μια μάζα Ελ­λή­νων ή πα­τριω­τών χωρίς αντα­γω­νι­στι­κές τα­ξι­κές σχέ­σεις στους κόλ­πους τους, η οποία βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πη με τον ιμπε­ρια­λι­σμό. Είναι ένα εν δυ­νά­μει κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας των υπο­τε­λών κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων στο οποίο οι κύ­ριες δυ­νά­μεις είναι τα πέντε εκα­τομ­μύ­ρια των μι­σθω­τών του ιδιω­τι­κού και του δη­μό­σιου τομέα, των ανέρ­γων και της νε­ο­λαί­ας. Απέ­να­ντι σε αυτό το μπλοκ στέ­κε­ται εχθρι­κά το κοι­νω­νι­κό μπλοκ εξου­σί­ας της με­γά­λης και της με­σαί­ας αστι­κής τάξης, της πα­λιάς μι­κρο­α­στι­κής τάξης του εμπο­ρί­ου και των μι­κρών αφε­ντι­κών, της νέας μι­κρο­α­στι­κής τάξης των ανώ­τε­ρων στε­λε­χών του ιδιω­τι­κού και του δη­μό­σιου τομέα.
Μοι­ραία, το πε­ριε­χό­με­νο του αγώνα μας δεν μπο­ρεί παρά να είναι πρω­τί­στως τα­ξι­κό. Το πρω­τεύ­ον δεν είναι η αντί­θε­ση με τον ιμπε­ρια­λι­σμό, είναι η αντί­θε­ση με το κε­φά­λαιο, με την αστι­κή τάξη και τους συμ­μά­χους της είτε αυτοί βρί­σκο­νται στο εσω­τε­ρι­κό είτε στο εξω­τε­ρι­κό. Το πρω­τεύ­ον δεν είναι η εθνι­κή κυ­ριαρ­χία αλλά η ρι­ζι­κή ανα­τρο­πή του τα­ξι­κού συ­σχε­τι­σμού δυ­νά­με­ων, είναι η πάλη κοι­νω­νι­κής τάξης ενα­ντί­ον κοι­νω­νι­κής τάξης –και κάθε τάξη έχει στην Ευ­ρώ­πη τους δι­κούς της τα­ξι­κούς συμ­μά­χους.
ΠΗΓΗ: ΔΕΑ (Εργατική Αριστερά)