..."αυθεντικότητα και αυθεντία"...

Τάσσος Δίκας, ξηρό παστέλ, 1995

ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ (*)

Σε έναν κόσμο που τα πράγματα μπορεί να είναι αυτά που φαίνονται ή ακόμα τα ακριβώς αντίθετά τους, όπου μεγάλες ιδεολογικές αφηγήσεις ήρθαν πολλές φορές να δώσουν επίφαση νομιμότητας σε πρακτικές απολυταρχικές, όπου, όπως έγραφε ο Άρης Αλεξάνδρου στο Κιβώτιο, μεταφέροντας την εναγώνια οπτική του αφηγητή, «το θεωρητικώς φυσικό φαντάζει αφύσικο και έχω κάθε λόγο να υποπτεύομαι ότι κάποιος σκηνοθέτησε αυτήν την δήθεν φυσικότητα», αναρωτιόμαστε πού είναι η αυθεντικότητα και που το ψέμα. Και πώς ο λόγος της εξουσίας, της εκάστοτε εξουσίας, μπορεί είτε να εγγυηθεί την προσπάθεια διαφύλαξης της αυθεντικότητας, με την έννοια της (πάντα ασυμπτωτικής) συνάντησης της αλήθειας λόγων και πράξεων, είτε, παίρνοντας την μορφή μιας αυθεντίας, να αποφασίζει αυθαίρετα για το τι είναι αληθινό και τι όχι.Ο Τζορτζ Όργουελ στο 1984, γραμμένο το 1948, μέσα από την απρόσωπη και εφιαλτική καφκική μορφή του Μεγάλου Αδερφού, που παρακολουθεί τα πάντα, δείχνει πώς μια εξουσία που θέλει όλα να τα ελέγξει επιδίδεται στην εσκεμμένη παραποίηση της ιστορικής αλήθειας, ενώ τα συνθήματά της αναιρούν κάθε δυνατή αναγνώριση της αντιφατικότητας: «ο πόλεμος είναι ειρήνη», «η ελευθερία είναι σκλαβιά», «η άγνοια είναι δύναμη». Άλλωστε δεν υπάρχει καμία δυνατότητα στο μυθιστόρημα να ειπωθεί κάτι εναντίον της εξουσίας, αφού οι ίδιες λέξεις της νέας γλώσσας όταν αναφέρονται στις Αρχές έχουν θετικό πρόσημο και όταν αφορούν στους αντιπάλους τους, αρνητικό.

Σε έναν κόσμο που ανατρέπονται όλα όσα θεωρούσαμε δεδομένα, που καλούμαστε σαν την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, του Λούις Κάρολ, να αυξομειώσουμε το μέγεθός μας, ανάλογα με τις περιστάσεις, ο διάλογος της ηρωίδας στη συνέχεια του έργου, στο Μέσα από τον καθρέφτη, με τον Χάμπτυ Ντάμπτυ είναι αποκαλυπτικός:  
-«Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς με τη λέξη 'δόξα'», είπε η Αλίκη. 
Ο Humpty Dumpty χαμογέλασε περιφρονητικά: «Φυσικά και δεν καταλαβαίνεις - μέχρι να σου πω. Εννοώ ότι 'υπάρχει ένα ωραίο αδιάσειστο επιχείρημα εναντίον σου'». 
-«Ναι αλλά η 'δόξα' δεν σημαίνει ότι υπάρχει ένα ωραίο αδιάσειστο επιχείρημα» διαμαρτυρήθηκε η Αλίκη. 
«Όταν χρησιμοποιώ μια λέξη» είπε υποτιμητικά ο Humpty Dumpty «σημαίνει αυτό που επιλέγω εγώ να σημαίνει - τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.» 
-«Η ερώτηση είναι», είπε η Αλίκη, «αν μπορείς να κάνεις τις λέξεις να εννοούν τόσα διαφορετικά πράγματα». 
«Η ερώτηση είναι», είπε ο Humpty Dumpty, «ποιος είναι ο κυρίαρχος - τίποτε άλλο». 

Ίσως το ερώτημα που τίθεται για τον καθένα μας, σαν υποκείμενα αλλά και σαν συλλογικότητα, να είναι να δώσουμε ένα νόημα στις λέξεις που να βρίσκεται κοντά στην προσωπική μας αλήθεια και στο κοινό μας βίωμα. Για να μην αισθανόμαστε ότι είναι απλώς κενά σχήματα που μπορούν να σημαίνουν κάτι και το αντίθετό τους, για να μη γίνονται συνώνυμες οι έννοιες της αντίστασης και του δωσιλογισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καταπάτησής τους, της ανεξαρτησίας των λαών και της υποδούλωσής τους.

Γιατί αυτή η αυθαίρετη και εσκεμμένα παραποιημένη χρήση των λέξεων στρέφεται ενάντια σε λαούς που μάχονται για την ανεξαρτησία τους, την αξιοπρέπειά τους, την ελευθερία και τη δημοκρατία. Σε Κούρδους, Σύριους, Ιρακινούς και τόσους άλλους, που ελάχιστος φόρος τιμής στους αγώνες τους θα ήταν η, αν μη τι άλλο, συμβολική αναγνώρισή τους, με λέξεις που δεν θα έχουν χάσει το νόημά τους.

(*) Η Χριστίνα Αλεξοπούλου είναι ψυχολόγος και διδάκτωρ Ιστορίας, εργάζεται στο πανεπιστήμιο της ΙΝΑΛΚΟ (Παρίσι)

 πηγή: avgi.gr

..."ιστογραμμή"...