Μία εναλλακτική πρόταση του Ερίκ Τουσέν (αντί της συμφωνίας - 3ο Μνημόνιο)

Πριν λίγες μέρες, ο Πρωθυπουργός ζήτησε από τους διαφωνούντες βουλευτές του να καταθέσουν «εναλλακτική πρόταση», αν διαφωνούν με τον μονόδρομο της συμφωνίας παράδοσης άνευ όρων στους δανειστές, που επέλεξε και επέβαλλε ο ίδιος. Εναλλακτικές προτάσεις, όμως, υπάρχουν. Μία από αυτές είναι και η ιδιαίτερα αξιόλογη, λεπτομερής εναλλακτική πρόταση του Ερίκ Τουσέν, η οποία παρατίθεται πιο κάτω με παράλειψη όμως της αρχής (παρόλο που είναι κι αυτή σημαντική) του άρθρου, προκειμένου οι αναγνώστες να επικεντρωθούν στην ουσία της  πρότασής του:

Eric Toussaint

---

 […]

1. Το ελληνικό δημόσιο αποτελεί τον πλειοψηφούντα μέτοχο των μεγάλων τραπεζών στην χώρα (αντιπροσωπεύοντας το 80% της ελληνικής τραπεζικής αγοράς) και κατά συνέπεια θα έπρεπε να ασκεί πλήρη έλεγχο στις τράπεζες ώστε να προστατεύονται οι ιδιωτικές καταθέσεις και να προστατεύσει την εσωτερική πίστωση για να στηρίξει την κατανάλωση. Από μια άποψη θα έπρεπε ως συνέπεια της πλειοψηφικής συμμετοχής του κράτους στις τράπεζες, να τους παραχωρηθεί καθεστώς δημόσιας επιχείρησης. Το κράτος θα έπρεπε να οργανώσει μια συντεταγμένη πτώχευση των τραπεζών, διασφαλίζοντας την προστασία των μικρομετόχων και των καταθετών. Πρόκειται για αποκατάσταση του κόστους εξυγίανσης των τραπεζών από την παγκόσμια κηδεμονία και τους ιδιώτες μεγαλομετόχους, αφού είναι εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση και κατόπιν εκμεταλλεύτηκαν την στήριξη του δημοσίου. Η δημιουργία μιας bad bank θα έχει σκοπό να απομονώσει τα τοξικά ομόλογα, στην προοπτική μιας διαχείρισης απάλειψης τους. Πρέπει επιτέλους οι υπεύθυνοι της τραπεζικής κρίσης να πληρώσουν, να εξυγιανθεί σε βάθος ο χρηματοπιστωτικός τομέας και να τεθεί στην υπηρεσία του λαού και της πραγματικής οικονομίας.

2. Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να πάρει τον έλεγχο της κεντρικής τράπεζας, της οποίας σήμερα προΐσταται ο Γιάννης Στουρνάρας (τοποθετημένος σε αυτήν την θέση από την κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά), και ο όποιος με όλες του τις δυνάμεις εμποδίζει τις αλλαγές που επιθυμεί ο λαός. Αποτελεί έναν Δούρειο Ίππο των συμφερόντων των ιδιωτικών τραπεζών και των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων της Ευρώπης. Η Τράπεζα της Ελλάδας θα πρέπει να μπει στην υπηρεσία των συμφερόντων του ελληνικού λαού.

3. Η Ελληνική κυβέρνηση έχει, επίσης, τη δυνατότητα να δημιουργήσει ηλεκτρονικό νόμισμα (σε ευρώ) για χρήση στο εσωτερικό της χώρας. Κατά συνέπεια το Δημόσιο θα μπορούσε να αυξήσει τις συντάξεις και τους μισθούς του δημοσίου τομέα και να πληρώνει την ανθρωπιστική βοήθεια σε δικαιούχους, ανοίγοντας ηλεκτρονικό λογαριασμό για την πληρωμή πολλαπλών υποχρεώσεων, όπως λογαριασμούς ηλεκτρικού, νερού, εισιτηρίων, μέσων μαζικής μεταφοράς, φόρων, τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης κλπ. Αντίθετα με αβάσιμες προκαταλήψεις, το ιδιωτικό εμπόριο θα έχει κάθε συμφέρον να αποδεχτεί αυτόν τον τρόπο ηλεκτρονικής πληρωμής, εφόσον με αυτόν τον τρόπο θα έχουν ροή εμπορεύματος και δυνατότητα τακτοποίησης λογαριασμών σε δημόσιες υπηρεσίες με τις οποίες συναλλάσσονται. Η δημιουργία ηλεκτρονικού νομίσματος, επιπλέον, θα επέτρεπε την μείωση των αναγκών της χώρας σε ευρώ. Οι συναλλαγές με το ηλεκτρονικό νόμισμα θα μπορούσαν να γίνονται μέσω κινητών τηλεφώνων, όπως συμβαίνει σήμερα στον Ισημερινό.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να εκδώσει δημόσιους τίτλους, σε χαρτί, τύπου ΙOU’s (i owe you), ισοδύναμα χαρτονομισμάτων των 10, 20, 50 ευρώ κ.λπ. αντιμετωπίζοντας έτσι, την έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία. Το πλεονέκτημα τους απέναντι στη δραχμή είναι ότι αφήνουν ανοιχτή την πόρτα σε διαπραγματεύσεις και επιτρέπουν στην Ελλάδα, επίσημα, να παραμένει στην ευρωζώνη.

4. Ο έλεγχος κίνησης κεφαλαίων θα πρέπει να παραμείνει, παράλληλα όμως, θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ έλεγχος των τιμών κατανάλωσης.

5. Ο οργανισμός που επιφορτίζεται με τις ιδιωτικοποιήσεις θα πρέπει να αντικατασταθεί από μια δημόσια δομή διαχείρισης εθνικού πλούτου (με άμεσο τερματισμό των ιδιωτικοποιήσεων) η οποία θα προστατεύει την δημόσια περιουσία, αποδίδοντας εισοδήματα.

6. Θα πρέπει να υιοθετηθούν νέα μέτρα στην κατεύθυνση φορολογικής δικαιοσύνης, ώστε να ενισχυθούν τα ήδη εφαρμοζόμενα, κυρίως με αυστηρή φορολόγηση του 10% των πλούσιων (με ιδιαίτερη έμφαση στο 1% των πολύ πλούσιων), τόσο των εισοδημάτων τους όσο και της περιουσίας τους. Επίσης θα πρέπει να αυξηθεί η φορολογία στα κέρδη των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων καθώς και να καταργηθεί η εξαίρεση φορολόγησης των εφοπλιστών. Θα  πρέπει να φορολογηθεί η ορθόδοξη εκκλησία, η οποία έχει αποδώσει μόνο λίγα εκατομμύρια σε φόρους το 2014.

7. Θα πρέπει να αποφασιστεί σημαντική μείωση των φόρων στα χαμηλά εισοδήματα και στους ιδιοκτήτες μικρής περιουσίας, μέτρο που θα ωφελούσε την πλειοψηφία του λαού. Μια σειρά υπηρεσιών πρώτης ανάγκης θα πρέπει να προσφέρονται δωρεάν (ηλεκτρικό, νερό μέχρι ορισμένη κατανάλωση, συγκοινωνίες, κλπ). Οι φόροι σε είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης θα πρέπει να είναι πολύ χαμηλοί.

8. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα πρέπει να ενταθεί εφαρμόζοντας μέτρα εναντίον της φοροδιαφυγής μεγάλων κεφαλαίων. Με αυτό τον τρόπο θα είναι δυνατή η εκταμίευση μεγάλων ποσών.

9. Ένα ευρύ δημόσιο πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας θα πρέπει να δημιουργηθεί ώστε να αναδιαρθρωθούν οι δημόσιες υπηρεσίες οι οποίες διαλύθηκαν κατά την περίοδο της λιτότητας (Υγεία, Εκπαίδευση κα), και να τεθούν και τα θεμέλια για την απαραίτητη οικολογική μετάβαση.

10. Αυτή η υποστήριξη του δημοσίου τομέα θα πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα δραστικής υποστήριξης της μικρής, ιδιωτικής πρωτοβουλίας που παίζει σημαντικό ρολό σήμερα στην Ελλάδα μέσω των μικρών επιχειρήσεων.

11. Να εφαρμοστεί μια πολιτική εσωτερικού δημόσιου δανεισμού με την έκδοση τίτλων δημοσίου χρέους εντός των εθνικών συνόρων. Πράγματι, το κράτος πρέπει να δανειστεί προκειμένου να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού, για παράδειγμα με την εκτέλεση δημοσίων έργων. Κάποια από αυτά τα έργα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τον τρέχοντα προϋπολογισμό μέσω διεκδικητικών πολιτικών επιλογών, ενώ με δημόσια δάνεια μπορούν πραγματοποιηθούν άλλα μεγαλύτερης κλιμακας έργα, όπως η μετάβαση από το «όλοι μ’ αυτοκίνητα» σε μια μαζική ανάπτυξη των δημόσιων μέσων μεταφοράς, η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το περιβάλλον, η δημιουργία ή επαναλειτουργία σιδηροδρομικών γραμμών εγγύτητας σε όλη τη χώρα, σε αστικές και ημιαστικές περιοχές, ή ακόμα η ανακαίνιση, η αποκατάσταση ή η κατασκευή δημόσιων κτιρίων και κοινωνικής στέγασης με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και με ποιοτικές ανέσεις. Αυτό αφορά και τη χρηματοδότηση του μεγάλου σχεδίου δημιουργίας θέσεων εργασίας που προτείνεται παραπάνω.

Πρέπει να καθοριστεί επειγόντως μια διαφανής πολιτική δημόσιου δανεισμού. Η πρόταση που υποστηρίζουμε είναι η εξής:

α. Ο προορισμός του δημόσιου δανεισμού θα πρέπει να εγγυάται τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, σε ρήξη με τη λογική της καταστροφής του περιβάλλοντος.

β. Η χρήση του δημόσιου δανεισμού πρέπει να εκφράζει μια αναδιανεμητική βούληση για τη μείωση των ανισοτήτων. Γι’αυτό προτείνουμε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις και τα εύπορα νοικοκυριά να δεσμεύονται με νόμιμα μέσα να αγοράσουν, για ποσά ανάλογα με τον πλούτο και το εισόδημά τους, κρατικά ομόλογα στο 0% και χωρίς αναπροσαρμογή με βάση τον πληθωρισμό. Ο υπόλοιπος πληθυσμός θα μπορεί να αποκτήσει εθελοντικά κρατικά ομόλογα με εγγυημένη θετική πραγματική απόδοση (π.χ., 3%) υψηλότερη από τον πληθωρισμό. Έτσι, εάν ο ετήσιος πληθωρισμός είναι 2%, το επιτόκιο που θα καταβάλλεται από το κράτος για το αντίστοιχο έτος θα είναι 5%. Τέτοιου είδους μέτρα θετικής διάκρισης (παρόμοια με αυτές που έχουν υιοθετηθεί για την καταπολέμηση της φυλετικής καταπίεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις ινδικές κάστες ή τις ανισότητες μεταξύ των φύλων) θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη φορολογική δικαιοσύνη και σε μια λιγότερο άνιση κατανομή του πλούτου.

γ. Τέλος, οι ελληνικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν τη συνέχιση των εργασιών της Επιτροπής λογιστικού ελέγχου και των άλλων επιτροπών που εργάζονται για τα μνημόνια και τις πολεμικές αποζημιώσεις.

Κι άλλες συμπληρωματικές δράσεις, που θα συζητηθούν και θα αποφασιστούν δημοκρατικά, είναι βέβαια πιθανό να έρθουν να συμπληρώσουν αυτό το πρώτο πακέτο έκτακτης ανάγκης που μπορεί να συνοψιστεί στους ακόλουθους πέντε πυλώνες:

• κρατικός έλεγχος στις τράπεζες και κατά ένα μέρος στη νομισματική πολιτική,
• καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και εφαρμογή μιας δίκαιης φορολογικής μεταρρύθμισης, που θα φέρει τους αναγκαίους πόρους στο κράτος για την εφαρμογή της πολιτικής του,
• προστασία της δημόσιας περιουσίας προς όφελος της κοινωνίας,
• αποκατάσταση και ανάπτυξη των δημοσίων υπηρεσιών,
• υποστήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε τοπικό επίπεδο.

Είναι επίσης σημαντικό να εισέλθει η Ελλάδα σε μια συνταγματική διαδικασία με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών ώστε να μπορέσουν να προκύψουν δημοκρατικές διαρθρωτικές αλλαγές. Για να επιτευχθεί αυτή η συνταγματική διαδικασία, θα πρέπει με καθολική ψηφοφορία να εκλεγεί συνταγματική συνέλευση για τη σύνταξη του νέου Συντάγματος. Μόλις το σχέδιο εγκριθεί από τη συνταγματική συνέλευση, η οποία θα επεξεργάζεται και τις ενδεχόμενες προτάσεις και παρατηρήσεις των πολιτών, θα πρέπει να υποβληθεί στη λαϊκή ψήφο.

Σε περίπτωση αποκλεισμού από την ευρωζώνη που προκαλείται από τους πιστωτές ή σε περίπτωση εθελουσίας εξόδου από την ευρωζώνη, τα παραπάνω μέτρα είναι επίσης κατάλληλα, ειδικά η κοινωνικοποίηση των τραπεζών, κατά το παράδειγμα της εθνικοποίησης του τραπεζικού συστήματος στη Γαλλία κατά την Απελευθέρωση. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συνδυαστούν με μια σημαντική νομισματική μεταρρύθμιση αναδιανομής  ανάλογη της νομισματικής μεταρρύθμισης που πραγματοποιήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο από τη βελγική κυβέρνηση. Η μεταρρύθμιση αυτή θα στοχεύει τα εισοδήματα εκείνων που πλούτισαν στις πλάτες των άλλων. Η αρχή είναι απλή: κατά την αλλαγή του νομίσματος, η αυτόματη ισοτιμία μεταξύ του παλαιού και του νέου νομίσματος (1 ευρώ έναντι μιας νέας δραχμής για παράδειγμα) δεν είναι εγγυημένη παρά μόνο μέχρι ένα ορισμένο ανώτατο όριο.

Πάνω από αυτό το όριο, το υπερβάλλον ποσό θα τοποθετείται σε δεσμευμένο λογαριασμό, αφού δικαιολογηθεί και επικυρωθεί η προέλευσή του. Έτσι το ποσό που υπερβαίνει το ανώτατο όριο αλλάζει με μια λιγότερο ευνοϊκή ισοτιμία (για παράδειγμα, δύο πρώην ευρώ, έναντι μιας νέας δραχμής). Σε περίπτωση αποδεδειγμένα παράνομης προέλευσης, το ποσό μπορεί να κατασχεθεί. Μια τέτοια νομισματική μεταρρύθμιση επιτρέπει μια κοινωνικά πιο δίκαιη διανομή μέρους του πλούτου. Ένας άλλος στόχος της μεταρρύθμισης είναι η μείωση της νομισματικής μάζας σε κυκλοφορία, προκειμένου να καταπολεμήσει τις πληθωριστικές τάσεις. Για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να έχει θεσπιστεί αυστηρός έλεγχος των κινήσεων κεφαλαίων και του συναλλάγματος.

Εδώ παραθέτω ένα παράδειγμα (φυσικά, τα ποσοστά που αναφέρονται μπορεί να αλλάξουν μετά από μελέτη της κατανομής των αποταμίευσης ρευστών των νοικοκυριών και την υιοθέτηση αυστηρότερων κριτηρίων):

• 1€ αντιστοιχεί σε 1 Νέα Δραχμή (n.D.) μέχρι το ποσό των 200.000 ευρώ
• 1€ = 0,7 n.D. από 200.000 έως και 500.000 ευρώ
• 1€ = 0,4 n.D. από 500.000 έως και 1 εκατομ. Ευρώ
• 1€ = 0,2 n.D. πάνω από 1 εκατομ ευρώ.

Σ’ένα νοικοκυριό με 200.000 € μετρητά αντιστοιχούν 200.000 νΔρ.

• Εάν έχει 400.000 €, αντιστοιχούν 200.000+140.000=340.000 νΔρ.
• Εάν έχει 800.000 €, αντιστοιχούν 200.000+210.000+120.000= 530.000 νΔρ.
• Εάν έχει 2 εκατ. €, αντιστοιχούν 200.000+210.000+200.000+200.000=810.000 νΔρ

Μια πραγματικά νέα εναλλακτική λογική μπορεί να ενεργοποιηθεί. Και η Ελλάδα μπορεί επιτέλους να πάψει να είναι υπό τον έλεγχο των πιστωτών της. Οι λαοί της Ευρώπης θα μπορούσαν να ξαναβρούν την ελπίδα για μια αλλαγή προς όφελος της δικαιοσύνης.

(1) 6.640 δισ. και  5.250 δισ. €, αντίστοιχα, θα πρέπει να πληρωθούν στην ΕΚΤ και το ΔΝΤ πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2015. Πηγή: εφημερίδα Wall Street Journal

*Ο Ερίκ Τουσέν (Eric Toussaint), διδάκτωρ πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης και του Paris VIII, είναι εκπρόσωπος της CADTM. Eπιστημονικός συντονιστής της Επιτροπής Αλήθειας για το δημόσιο χρέος που ιδρύθηκε από την πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, τον Απρίλιο του 2015.

Πηγή: efsyn.gr