Ο Σαντίνο και η μνήμη της αντίστασης

Άρθρο της Tortilla Con Sal (*)

Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων της όλο και περισσότερο καταστρέφουν και καταστρατηγούν τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου αντιστρόφως ανάλογα με τη σταθερή, αν και ανώμαλη, μείωση της παγκόσμιας εξουσίας, του ελέγχου, της επιρροής και του κύρους τους.

Σε συνεργασία με την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τους συμμάχους της, τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη έχουν προωθήσει τις καταχρήσεις των δικών τους θεμελιωδών αρχών, εγκαταλείποντας ουσιαστικά το λαό της Παλαιστίνης, διευκολύνοντας την επίθεση κατά της Λιβύης και της Συρίας, υιοθετώντας έναν καταφανώς νεοαποικιακό ρόλο στην Αϊτή και την Ακτή Ελεφαντοστού, και διευκολύνοντας πάρα πολλές επεμβάσεις σε άλλα μέρη, κυρίως στην Αφρική. Όταν το σύστημα του ΟΗΕ αποτυγχάνει να τους βάλει φραγμό, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους υιοθετούν ενέργειες τύπου «κάνε το μόνος σου».

Τον τελευταίο καιρό, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, πραγματοποιούν ωμές κυνικές παρεμβάσεις με πιο προφανείς την οριστική ανατροπή της κυβέρνησης στη Βενεζουέλα, τις ατελείωτες προσπάθειες να αποσταθεροποιήσουν τις κυβερνήσεις της Αργεντινής, της Βολιβίας και του Ισημερινού και την πολύ σαφή πρόθεση τους να αξιοποιήσουν τις τρέχουσες διαδικασίες εξομάλυνσης των σχέσεων για να υπονομεύσουν την επαναστατική κυβέρνηση της Κούβας. Στο πλαίσιο αυτό, η μνήμη της αντίστασης παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο ως ενεργή πηγή έμπνευσης για την υπεράσπιση των ριζοσπαστικών και επαναστατικών κατακτήσεων των λαών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαπέντε ετών. Αμέτρητα συστατικά συνθέτουν αυτή την ζωντανή μνήμη, με κάθε χώρα και το λαό της να έχουν προσφέρει τους δικούς τους μεγάλους θριάμβους και τις δικές τους φοβερές τραγωδίες.
Για τους περισσότερους ανθρώπους που είναι στη ζωή σήμερα, το σημαντικότερο ανάμεσα σε πολλά άλλα σημαντικά γεγονότα είναι η Κουβανική Επανάσταση του 1959, η επανάσταση των Σαντινίστας είκοσι χρόνια αργότερα και η νίκη του Comandante Ούγκο Τσάβες το 1998. Μα όλα αυτά τα τεράστια επιτεύγματα στάθηκαν στους ώμους, θα λέγαμε, άλλων ισχυρών αναμνήσεων. Στη Νικαράγουα, ο πόλεμος Στρατηγού Αουγκούστο Σαντίνο[1] ενάντια στην αμερικανική κατοχή ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλα τα άλλα καθοριστικά ιστορικά γεγονότα εκεί, από τη στιγμή της επέκτασης των ΗΠΑ στην περιοχή κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα έως σήμερα. Το κατόρθωμα των όπλων του Σαντίνο έδειξε ότι είναι δυνατό για ένα μικρό αντάρτικο στρατό να αμφισβητήσει, να αποκρούσει ακόμη και να νικήσει την στρατιωτική ισχύ μιας μεγάλης δύναμης.
Στην εκστρατεία του Σαντίνο, η ηθική και πνευματική δύναμη ήταν τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τη στρατιωτική ικανότητα και τη  φυσική αντοχή. Μία από τις βαθιές αρχές που στήριξαν τον Σαντίνο και τους συντρόφους του ήταν η βαθιά αγάπη για την πατρίδα τους και η άγρια ​​αποφασιστικότητα να υπερασπιστούν την κυριαρχία της. Η αντίθεση ανάμεσα στην ηθική ειλικρίνεια και την πνευματική σαφήνεια της δικής τους πίστης στην υπόθεση της εθνικής απελευθέρωσης της Νικαράγουας αφενός και την υποκρισία των ανταγωνιστών τους των ΗΠΑ αφετέρου φαίνεται καθαρά μέσα από αυτή την ανταλλαγή επιστολών ανάμεσα στον αλαζόνα διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων κατοχής και του Σαντίνο. Στις 20 Γενάρη 1928 ο υποναύαρχος Ντέιβιντ Φ. Σέλλερς, διοικητής της αμερικανικής Μοίρας Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ που επιχειρούσαν ενάντια στις δυνάμεις του στρατηγού Αουγκούστο Σαντίνο στη Νικαράγουα, έγραψε στον Σαντίνο απαιτώντας την παράδοσή του:

«Στρατηγέ Σαντίνο,
Όπως γνωρίζετε, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις συμφωνίες Στίμσον[2] που υπέγραψε τον περασμένο Μάιο είναι προσηλωμένη α) στην προστασία της ζωής και της περιουσίας των Βορειοαμερικανών και άλλων ξένων υπηκόων και τη διατήρηση της τάξης στη Νικαράγουα κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών της τον ερχόμενο Νοέμβριο.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών και μηνών, το καθήκον που έχει ανατεθεί στις δυνάμεις των ΗΠΑ που βρίσκονται στη Νικαράγουα παρεμποδίζεται στο τμήμα της Νουέβα Σεγκόβια από τις εχθρικές δραστηριότητες ενός συγκεκριμένου τμήματος του πληθυσμού υπό τις διαταγές σας.
Αυτή η άρνηση από εσάς και τους συντρόφους σας να αποδεχθείτε και να συμμορφωθείτε με τις διατάξεις των συμφωνιών Στίμσον, που υποστηρίζεται από τις παράνομες δραστηριότητες των ανδρών σας έχει προκαλέσει σημαντική ζημία όσον αφορά το αίμα που χύθηκε άσκοπα, δημιουργώντας μια ανυπόφορη κατάσταση στην εν λόγω περιοχή.
Σε πλήρη κατανόηση της επίσημης υποχρέωσης που έχουν αναλάβει οι Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρήσουν την τάξη στη Νικαράγουα, αφοπλίζοντας τους κατοίκους της χώρας, οι δυνάμεις υπό τις διαταγές μου έχουν αυξηθεί σημαντικά σε άνδρες και πυρομαχικά τα οποία σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε σε πλήρη ισχύ, μαζί με τους τεράστιους πόρους που η κυβέρνησή μας έθεσε στη διάθεσή μας.
Είναι περιττό να σας διαβεβαιώσω ότι μόνο ο στόχος μας είναι να αποκαταστήσουμε την τάξη στη Νουέβα Σεγκόβια, προκειμένου να επιβάλλουμε απόλυτη ηρεμία με συνθήκες που θα επιτρέπουν στους ειρηνικούς πολίτες της Νικαράγουας να ζουν με τις οικογένειες και τις περιουσίες τους με την ασφάλεια που δικαιούνται να αναμένουν.
Βεβαίως, είναι περιττό να δηλώσω κατηγορηματικά ότι η ενεργητική και εντατική εκστρατεία των δυνάμεών μας, που θα ξεκινήσει σύντομα, μπορεί να έχει μόνο ένα αποφασιστικό τελικό αποτέλεσμα.
Η άσκοπη θυσία της ανθρώπινης ζωής είναι ένα γεγονός τόσο σοβαρό που πιστεύω πως, παρά την άρνησή σας να αφοπλιστείτε στο παρελθόν, τώρα, υπό το φως των γεγονότων που θα ακολουθήσουν, μπορεί να θέλετε να εξετάσετε το σταμάτημα της ένοπλης αντίστασης σας στις δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών και να ακολουθήσετε το παράδειγμα των συμπολιτών σας και των δύο πολιτικών κομμάτων που, τον Μάιο του περασμένου έτους, συμφώνησαν να λύσουν τις διαφορές τους σε ένα εξαιρετικά πατριωτικό πνεύμα, χωρίς περαιτέρω αιματοχυσία.
Εφαρμόζοντας την πολιτική της κυβέρνησής μου να αποκαταστήσει την τάξη με τον ταχύτερο δυνατό τρόπο, θα είμαι αδικαιολόγητος αν καθυστερήσω τις επιθετικές ενέργειες που βρίσκονται σε εξέλιξη, εκτός αν εσείς κρίνετε σκόπιμο να μου δηλώσετε άμεσα και εγγράφως την προθυμία σας να συζητήσουμε τους τρόπους και τα μέσα σύμφωνα με την οποία εσείς και οι σύντροφοί σας θα αποδεχθείτε τις συμφωνίες Στίμσον.
Θα σας χαιρόμουν να λάβω οποιαδήποτε απάντηση θα μου στείλετε μέσω της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μανάγκουα».

Οι συμφωνίες Στίμσον, που αναφέρει ο Σέλλερς, ήταν το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων επαίσχυντη από διεφθαρμένους ηγέτες της Νικαράγουα με τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης των ΗΠΑ Χένρι Στίμσον που αντιλήφθηκε ότι οι Νικαραγουανοί δεν ήταν σε θέση να κυβερνήσουν τον τόπο τους. Μια-δυο εβδομάδες αργότερα, ο δημοσιογράφος Κάρλτον Μπιλς, από την εφημερίδα της Νέας Υόρκης «The Nation», παρέδωσε στον Σέλλερς το παρακάτω μήνυμα από τον Στρατηγό Αουγκούστο Σαντίνο, με ημερομηνία 3  Φεβρουαρίου:

«Είχα συντάξει μια επιστολή στην οποία απαντούσα συγκεκριμένα, σημείο προς σημείο, στην επιστολή σας της 20^ης Ιανουαρίου αλλά ειδικές περιστάσεις με εμπόδισαν να  σας την στείλω άμεσα. Κάνω τώρα μιαν αναφορά στο τελευταίο σημείο της επιστολής σας. Μην νομίζετε ότι ο σημερινός αγώνας μας έχει ως καταγωγή ή αφετηρία του την πρόσφατη επανάσταση. Ο σημερινός μας αγώνας είναι μια γενικευμένη πάλη του λαού της Νικαράγουας να αποκρούσει την ξένη εισβολή στην πατρίδα μου. Όσον αφορά τις συμφωνίες Στίμσον-Μονκάδα, χιλιάδες φορές έχουμε επαναλάβει τον αποτροπιασμό μας γι’ αυτές.
Ο μόνος τρόπος για να τεθεί ένα τέλος σε αυτόν τον αγώνα είναι η άμεση απόσυρση των δυνάμεων εισβολής από τη χώρα μας, και την ταυτόχρονη αντικατάσταση του σημερινού Προέδρου με έναν πολίτη της Νικαράγουας ο οποίος δεν θα είναι κάποιος από τους υποψήφιους για την Προεδρία καθώς κι ότι την επίβλεψη των εκλογών θα την έχουν αντιπρόσωποι τη Λατινική Αμερική αντί των πεζοναυτών της Βόρειας Αμερικής. Πατρίδα και Ελευθερία
Aουγκούστο Σέσαρ Σαντίνο». 

Με τα σημερινά δεδομένα, θα μπορούσε σχεδόν να είναι ένα ζευγάρι διανοουμένων που ευγενικά συμφωνούν ότι διαφωνούν. Όμως, ο Σέλλερς υπηρέτησε στις στρατιωτικές εκστρατείες των ΗΠΑ εναντίον της Σαμόα και των Φιλιππίνων κατά τη διάρκεια του Ισπανοαμερικανικού Πολέμου, πριν υπηρετήσει στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μετέπειτα μετάθεσή του στην Νικαράγουα. Έτσι, ο Σέλλερς ήταν το απόλυτο αρχετυπικό του ιμπεριαλιστή στρατοκράτη ένστολου υπηρέτη, έτοιμος να διαπράττει ωμότητες και να υπακούει οποιαδήποτε διαταγή για την προώθηση της ιμπεριαλιστικής ατζέντας της κυβέρνησής του. Σ’ αυτό δεν διαφέρει από τους μιλιταριστές διαδόχους του, όπως ο Κέρτις Λεμέι στην Κορέα, ο Γουίλιαμ Γουεστμόρλαντ στο Βιετνάμ, ο Ντέιβιντ Πετρέους στο Ιράκ ή ο Στάνλεϊ ΜακΚρύσταλ στο Αφγανιστάν. Αυτά τα άτομα, όπως και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους, θέτουν τον εαυτό τους πάρα πολύ πρόθυμα στην υπηρεσία των εγκληματικών πολέμων που στοχεύουν στη μέσω γενοκτονίας κατάκτηση και την κατοχή.
Ο Σέλλερς δεν ήταν διαφορετικός. Στις Φιλιππίνες ή στη Νικαράγουα έκανε αυτό που διατάχτηκε να κάνει ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος πάνω στον άμαχο πληθυσμό που διακήρυττε ότι υπερασπίζεται. Αργότερα, τον Νοέμβριο του ίδιου έτους του 1928, αντιμέτωπος με την αποτυχία των προσπαθειών του να υποτάξει τις δυνάμεις του Στρατηγού Σαντίνο, ο Σέλλερς και πάλι έγραψε στον Σαντίνο κάνοντας μια μάταιη έκκληση στον Νικαραγουανό ήρωα να συνθηκολογήσει. Ο Σαντίνο απάντησε με μια παρατήρηση γραμμένη με το αθάνατο αίμα των ηρώων και των μαρτύρων της Λατινικής Αμερικής: από τον Tουπάκ Αμάρου[3], τον Ντεσαλίν[4] κι από τον Μπολιβάρ[5] τον Χοσέ Μαρτί[6], τον Ζαπάτα[7] και τον Καρλομάγνο Περάλτ[8], ως τον Φιντέλ και τον Τσε, τον Κάρλος Φονσέκα[9], τον Μανουέλ Μαρουλάνδα[10] και τον Ούγκο Τσάβες.

Με ειλικρινή αγνότητα, ο Σαντίνο έγραψε στον Σέλλερς:

«Η λαϊκή κυριαρχία δεν είναι προς συζήτηση, αλλά προς υπεράσπιση με τα όπλα στο χέρι».

Τώρα, μετά από μια σχεδόν δεκαετία ανανεωμένης προόδου που αναιρεί τόσους αιώνες γενοκτονίας, υποδούλωσης και αδίστακτης νεοαποικιακής εκμετάλλευσης, οι χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής αντιμετωπίζουν και πάλι μια ακόμη προσβλητική παρέμβαση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους σύμμαχούς τους υπό διαφορετικές προϋποθέσεις, αλλά με την ίδια αποτελεσματική πρόθεση. Για παράδειγμα, οι εκλογές της Αϊτής διεξάχθηκαν εσκεμμένα κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των αξιωματούχων του ΟΗΕ, των διπλωματικών αντιπροσώπων των χωρών του ΝΑΤΟ και των διαχειριστών των ελεγχόμενων ΜΚΟ. Οι ενέργειές τους είναι παρεμφερείς με όσα έκανε η στρατιωτική ισχύ των πεζοναυτών των ΗΠΑ την εποχή του Σαντίνο: να εξασφαλίσουν πως τα εκλογικά αποτελέσματα θα είναι αυτά που προαποφάσισαν τα συμφέροντα των εταιριών για τις οποίες δουλεύουν η αμερικανική και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

 
Παρόμοια, η πρεσβεία των ΗΠΑ έχει πλέον μετατρέψει αποτελεσματικά σε αποικίες της την κυβέρνηση του προέδρου Μαουρίτσιο Μάκρι στην Αργεντινή και την Εθνοσυνέλευση της Βενεζουέλας. Στη Βολιβία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει τις ΜΚΟ και την προεκλογική εκστρατεία της αντιπολίτευσης κατά της επανεκλογής του Προέδρου Έβο Μοράλες, στο προσεχές εθνικό δημοψήφισμα. Στην Ονδούρα και τη Γουατεμάλα, και οι δύο κυβερνήσεις είναι σταθερά υποτελείς στους τοπικούς διπλωμάτες των ΗΠΑ, με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και τους κυβερνητικούς συνεργάτες του να τις ωθούν αδυσώπητα προς τις αποτυχημένες συνταγές της νεοφιλελεύθερης «απελευθέρωσης» για την αντιμετώπιση της φτώχειας και την αντιπαραγωγική στρατιωτικοποίηση για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων ασφάλειας. Αλλού, το Περού, τη Χιλή και το Μεξικό έχουν όλες υπογράψει τη Διατλαντική Συνεργασία, ένα σχέδιο υπό την αιγίδα των ΗΠΑ για την παγκόσμια διακυβέρνηση που θα κυριαρχείται από τις πολυεθνικές εταιρείες.
Το πλαίσιο αυτό καθιστά πιο σημαντικά από ποτέ τα εμπνευσμένα παραδείγματα της υπερπενηντάχρονης αντίστασης από την κουβανική επανάσταση, από τα επαναστατικά κινήματα της Κολομβίας και των επιτεύγματα που έχουν σημειωθεί από προοδευτικά, ριζοσπαστικά και επαναστατικά κινήματα στη Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ, τη Βολιβία, τη Νικαράγουα και το Ελ Σαλβαδόρ. Εξίσου σημαντική για την επίτευξη της τελικής χειραφέτησης της περιοχής από τις ΗΠΑ και την ευρωπαϊκή νεοαποικιακή παρέμβαση είναι η αποφασιστικότητα και η δέσμευση όλων των πολιτικών κινημάτων σε όλη την περιοχή από την Ονδούρα ως την Παραγουάη που δεν εγκατέλειψαν ποτέ τον αγώνα τους για την πραγματική εθνική απελευθέρωση και αυτοδιάθεση. Καθώς μεταδίδεται από γενιά σε γενιά με αμέτρητους τρόπους, η ηθική και πνευματική δύναμη των αθάνατων ηρώων και των μαρτύρων της ηπείρου είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία αυτού του αγώνα. Η διαχρονική υπέρτατη θυσία που έκαναν για τη Νικαράγουα και την καλύτερη Λατινική Αμερική ο Στρατηγός Αουγκούστο Σαντίνο, της Μπλάνκα Αραούς[11] και των συντρόφων τους είναι το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα της σχεδόν ανίκητης δύναμης που δημιουργείται από τη μνήμη της αντίστασης.

(*) Η Tortilla con Sal (στα ελληνικά «Πίτα με Αλάτι») είναι μια αντιιμπεριαλιστική συλλογικότητα στη Νικαράγουα που παρέχει πληροφορίες σε διάφορα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τις εθνικές, περιφερειακές και διεθνείς υποθέσεις. Στη Νικαράγουα, συνεργάζεται στενά με οργανώσεις βάσης και συνεταιρισμούς. Υποστηρίζει σθεναρά τις πολιτικές της κυρίαρχης εθνικής ανάπτυξης και την περιφερειακή ολοκλήρωση που βασίζεται στην ειρήνη και την αλληλεγγύη που προωθούν οι χώρες μέλη της «Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América» (ALBA)[12] δηλαδή της «Μπολιβαριανής Συμμαχίας των Λαών της Αμερικής μας»

Πηγή: telesurtv.net

Μετάφραση – Επιμέλεια: Παναγιώτης Ζαβουδάκης

---

[1]O Augusto Nicolás Sandino (1895-1934), γνωστός και ως Augusto César Sandino, ήταν ένας Νικαραγουανός επαναστάτης και ηγέτης της εξέγερσης μεταξύ 1927 και 1933 κατά του αμερικανικού στρατού κατοχής της Νικαράγουας. Τα κατορθώματά του τον ενέταξαν στο πάνθεο των ηρώων της Λατινικής Αμερικής, ως σύμβολο της αντίστασης στην κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρέσυρε τις δυνάμεις των πεζοναυτών των ΗΠΑ σε ακήρυχτο ανταρτοπόλεμο μέχρι που τα στρατεύματα των ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη χώρα το 1933, μετά την εκλογή εποπτεία και εγκαίνια του Προέδρου Juan Bautista Sacasa, ο οποίος είχε επιστρέψει από την εξορία.

Ο Σαντίνο δολοφονήθηκε το 1934 από την Εθνική Φρουρά του στρατηγού Anastasio Somoza García, ο οποίος πήγε για να καταλάβει την εξουσία σε ένα πραξικόπημα δύο χρόνια αργότερα. Από το 1936 ο  Anastasio Somoza García καθιέρωσε δικτατορία και οικογενειακή δυναστεία που κυβέρνησε τη Νικαράγουα για περισσότερα από 40 χρόνια. Οι πολιτικοί απόγονοι του Σαντίνο,  το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης Σαντινίστας (FSLN),  ανέτρεψαν τελικά την κυβέρνηση Σομόζα το 1979.

Ο Σαντίνο θεωρείται εθνικός ήρωας της Νικαράγουας καθώς έχει συμβάλει στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας της χώρας.

[2] Από το 1909 έως το 1926 οι ΗΠΑ ενεργούσαν ως εντολοδόχος δύναμη στη Νικαράγουα. Στις 6 του Γεναρη του 1927, για την καταστολή ενός αντικυβερνητικού κινήματος, αμερικανοί στρατιώτες αποβιβάστηκαν στο λιμάνι Κοριέντες, στην ακτή του Ειρηνικού. Πολεμικά πλοία έφτασαν ως ενίσχυση του τοποθετημένου από τις ΗΠΑ «προέδρου» Αντόλφο Ντιας, αποβιβάζοντας 3.900 στρατιώτες, 865 πεζοναύτες και 215 αξιωματικούς. Στις 9 του Φλεβάρη ο Αντόλφο Ντιας δεσμεύτηκε για την παραμονή των στρατευμάτων, παραδεχόμενος πως η κυβέρνησή του δεν ήταν παρά ένα δίκτυο εξυπηρέτησης ξένων συμφερόντων τα οποία εγκατέλειπαν πλέον τα προσχήματα και επιχειρούσαν στρατιωτική κατοχή.

Οι αρχηγοί της εξέγερσης συμφώνησαν να διαπραγματευτούν με τον επικεφαλής του εκστρατευτικού σώματος, συνταγματάρχη Χένρυ Στίμσον, απεσταλμένο του αμερικανού προέδρου Κάλβιν Κούλιτζ. Οι επαναστάτες στρατηγοί συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα. Όλοι, εκτός από έναν, τον Αουγκούστο Σέζαρ Σαντίνο...

Την 1η Ιουλίου 1927, o στρατηγός Σαντίνο απήυθυνε το πρώτο διάγγελμά του από το Σαν Αλμπίνο, ένα χωριό στη βόρεια Νικαράγουα:

«Υπόσχομαι στη χώρα μου και στην ιστορία ότι το σπαθί μου θα αποκαταστήσει την εθνική τιμή και θα φέρει λευτεριά στους κατακτημένους. Θα σηκώσω το γάντι που μας ρίχνουν οι αισχροί κατακτητές και οι προδότες της πατρίδας μου. Οι άνδρες μου κι εγώ θα χτίσουμε έναν τοίχο πάνω στον οποίο οι μυριάδες εχθροί της Νικαράγουας θα τσακιστούν και θα νικηθούν. Αλλά κι αν οι άνδρες μου σκοτωθούν ζητώντας τη λευτεριά, θ’ αφήσουν τα κόκκαλα πολλών ταγμάτων επιδρομέων να ασπρίζουν στις πλαγιές των βουνών της πατρίδας μας. Ελάτε, σκοτώστε μας στη χώρα μας όσοι πολλοί κι αν είσαστε! Θα σας περιμένω σαν αρχηγός γνήσιων πατριωτών. Κι αν μας σκοτώσετε, το αίμα μας θα κυλίσει πάνω στους άσπρους τοίχους του Λευκού σας Οίκου, αυτής της φωλιάς μέσα στην οποία εξυφαίνονται εγκληματικά σχέδια».

[3] Ο José Gabriel Tupac Amaru (1738-1781) -γνωστός ως Tupac Amaru II- γεννήθηκε ως José Gabriel Condorcanqui στο Κούσκο του Περού.  Ήταν ένας μιγάς που ισχυρίστηκε ότι είναι άμεσος απόγονος του τελευταίου ηγεμόνα των Ίνκας Tupac Amaru. Ήταν ο ηγέτης μιας γηγενούς εξέγερσης το 1780 εναντίον των Ισπανών στο Περού. Παρά το γεγονός ότι ηττήθηκε, αργότερα έγινε μια μυθική φιγούρα του αγώνα των Περουβιανών για την ανεξαρτησία και τα δικαιώματα των ιθαγενών και πηγή έμπνευσης για τους ισπανόφωνους στην Αμερική και αλλού.

[4] Ο Jean-Jacques Dessalines (1758-1806) ήταν ηγέτης της επανάστασης της Αϊτής και ο πρώτος κυβερνήτης του ανεξάρτητου κράτους της.  Θεωρείται ως ιδρυτής της Αϊτής.

[5] Ο Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios(1783-1830) ήταν ηγέτης διαφόρων κινημάτων ανεξαρτησίας σε όλη τη Νότια Αμερική, συλλογικά γνωστά ως «Πόλεμος του Μπολίβαρ». Ως ηγέτης στον αγώνα για ανεξαρτησία για τις περιοχές που σήμερα αποτελούν τη Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, το Περού, τον Παναμά και τη Βολιβία, θεωρείται σημαντικός ήρωας σε αυτές τις χώρες, καθώς και στην υπόλοιπη ισπανόφωνη Αμερική. Είναι γνωστός ως «El Libertador», «Ο Ελευθερωτής», και ως ο «Τζωρτζ Ουάσινγκτον της Νότιας Αμερικής» για τον ηγετικό του ρόλο στα πιο πάνω κινήματα ανεξαρτησίας, όπως ο Ουάσινγκτον ήταν αυτός που οδήγησε σε ανεξαρτησία τις Ηνωμένες Πολιτείες.

[6] Ο Χοσέ Μαρτί (1853-1895) ήταν ποιητής και κορυφαίος μαχητής της Κουβανικής ανεξαρτησίας. Υπερασπίστηκε την πατρίδα του Κούβα, τη «δική του Αμερική» και αφοσιώθηκε σε αυτήν τη μεγάλη υπόθεση. Ο Χοσέ Μαρτί, είναι από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες της ιστορίας της Κούβας. Αποτέλεσε σημείο αναφοράς και έμπνευσης για τους ηγέτες της Επανάστασης στο νησί και ιδιαίτερα για τον Τσε Γκεβάρα και τον Φιντέλ Κάστρο.

[7] Ο Emiliano Zapata Salazar  (1879-1919), αναδείχθηκε σε σπουδαία ηγετική προσωπικότητα των ανταρτών της αγροτικής Μεξικανικής Επανάστασης του 1910, η οποία κατευθυνόταν κατά του προέδρου της χώρας, Πορφίριο Ντίας και της συγκεχυμένης περιόδου που ακολούθησε (1911-1917). Οργάνωσε και διοικούσε σημαντική επαναστατική δύναμη, ονομαζόμενη «Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου». Σκοτώθηκε σε ενέδρα κυβερνητικών στρατευμάτων. Ανδριάντες του έχουν ανεγερθεί στη πόλη του Μεξικού και στη πόλη Μορέλος, ενώ το όνομά του συμπεριλαμβάνεται στη στήλη των ηρώων της επανάστασης στην αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής του Μεξικού.

[8] Ο Charlemagne Masséna Péralte (1886,-1919) ήταν ηγέτης της Αϊτής που αντιτάχθηκε στην αμερικανική εισβολή της χώρας του το 1915. Ήταν ηγέτης των  ανταρτών Cocos, πουν εναντιώθηκαν στις δυνάμεις των ΗΠΑ στην Αϊτή. Ο Péralte θεωρελιται εθνικός ήρωας της Αϊτής.

[9] Ο Carlos Fonseca Amador (1936-1976) ήταν ένας δάσκαλος της Νικαράγουας και βιβλιοθηκάριος ο οποίος ίδρυσε το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης Σαντινίστας (FSLN).Ο Φονσέκα σκοτώθηκε στα βουνά της Νικαράγουας, τρία χρόνια πριν κατακτήσει την εξουσία το FSLN.

[10] Ο Pedro Antonio Marín Marín (1930- 2008), γνωστός από το πολεμικό ψευδώνυμο του «Manuel Marulanda Vélez», ήταν ο κύριος ηγέτης των («Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia - Ejército del Pueblo (FARC-EP)» («Ένοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας-Λαϊκός Στρατός»). Στον Μαρουλάνδα  δόθηκε το παρατσούκλι "Tirofijo" (αλάνθαστος στο σημάδι)  εξαιτίας της ικανότητάς του στα πυροβόλα όπλα. Ο Μαρουλάνδα συντάχθηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCC), κατά τη διάρκεια της «La Violencia» (των βίαιων γεγονότων που ακολούθησαν τη δολοφονία του ηγέτη του Φιλελεύθερου Κόμματος Jorge Eliécer Gaitán).

[11] Η Blanca Arauz ήταν η σύζυγος του στρατηγού Σαντίνο.

[12] Η ALBA είναι ένας διακυβερνητικός οργανισμός που βασίζεται στην ιδέα της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Ιδρύθηκε αρχικά από τη Βενεζουέλα και την Κούβα το 2004 και σήμερα περιλαμβάνει 11 χώρες: 1) την Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, 2) την Βολιβία, 3) την Κούβα, 4) τη Δομινικανή Δημοκρατία, 5) το Εκουαδόρ, 6) τη Γρανάδα, 7) τη Νικαράγουα, 8) τον Άγιο Χριστόφορο και Νέβις, 9) την Αγία Λουκία, 10) τον Άγιο Βικέντιο και τις Γρεναδίνες και 11) τη Βενεζουέλα. Τα μέλη της ALBA μπορούν να διεξάγουν εμπόριο με τη χρήση ενός εικονικού περιφερειακού νομίσματος γνωστού ως SUCRE.

ΠΗΓΗ: inred.gr