Πολιτικοί και ηγέτες κατά Σοφοκλή

 

  Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη. Λάδι σε καμβά, 100 εκ. x 157 εκ. Εθνική Πινακοθήκη, Νικηφόρος Λύτρας (1865)

Συντάκτης: Γιώργος Σταματόπουλος, efsyn

Ο Κρέων του Σοφοκλή (Αντιγόνη) δεν ήταν ακριβώς ένας τύραννος· έγινε, όμως, γιατί παίρνοντας την απόφαση να μην ταφεί ο Πολυνείκης ήλθε σε σύγκρουση με την Αντιγόνη, την αδελφή του νεκρού, με τους άγραφους νόμους, με τον Χορό της τραγωδίας και εντέλει με το λαϊκό αίσθημα.
Ηταν μια λανθασμένη απόφαση και δεν μετάνιωσε εγκαίρως γι’ αυτήν. Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Γερμανός ιστορικός της κλασικής αρχαιότητας Κρίστιαν Μάγερ («Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας» εκδόσεις Α. Καρδαμίτσα - Ινστιτούτο του Βιβλίου): «Ολοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη.

Αλλά όποιος τα αναγνωρίζει και δεν εμμένει σ’ αυτά με πείσμα μπορεί να αλλάξει τα πράγματα.
Η έπαρση (αυθάδεια) αντίθετα είναι καταδικασμένη σε ανοησία. (...) Ο ηγέτης αυτός γίνεται απόλυτος, μέχρι που τελικά φτάνει σε τέλεια ανικανότητα επικοινωνίας. (...) Ο πολιτικός αυτός μπορεί να βυθιστεί όλο και πιο βαθιά μέσα στο λάθος του, καθώς προσπαθεί να προφυλάξει τον εαυτό του από την αμφισβήτηση».
Φαίνεται καθαρά τι τραβάνε οι κακόμοιροι οι πολιτικοί (ηγέτες και ηγετίσκοι), σε τι εγκληματική πλάνη πέφτουν. Το σπουδαίο είναι ότι εξακολουθούν να μιλάνε, παρά τα λάθη τους, για δημοκρατία, Αριστερά και άλλα πομπώδη.
Την ίδια ακριβώς συμπεριφορά βλέπουμε και στους πρόθυμους χειροκροτητές αυτών. Οποιος πιστεύει στη δική του μόνο γνώμη είναι κενός, παρατηρεί ο Σοφοκλής· υπάρχουν περισσότερες από μία απόψεις και η απόφαση μπορεί να βγει μετά από αντιπαράθεση αυτών των απόψεων.
Ο πνευματικός του ορίζοντας δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της δημοκρατίας.
Ανελέητος ο Γερμανός ιστορικός: «Εντύπωση προκαλεί η ανασφάλειά του (του Κρέοντα, του ηγέτη, του ηγετίσκου), που τον κάνει να φοβάται παντού εχθρούς, που δεν αναγνωρίζουν την εξουσία του. Αυτό είναι ίδιον της μοναρχίας και προφανώς του προκαλεί μεγάλο άγχος».
Εχουν γραφεί πολλά για όλους αυτούς που γαντζώνονται από την εξουσία τους, μεγάλη ή μικρή, και δεν λένε να ξεκολλήσουν, να ξεκουμπιστούν. Αχ, πρέπει να αναπνεύσει κανείς πολύν αέρα δημοκρατίας, να μη φοβάται το μέσα του, εάν θέλει να καταλάβει αξίωμα δημοκρατικό, να μάθει να διδάσκεται, να ακούει και όχι να μηχανεύεται ίντριγκες και να απεργάζεται φτηνά σχέδια για την εξόντωση των αντιπάλων, των εχθρών.
Προφανώς όλοι τούτοι δεν επιζητούν την κατάληψη αξιωμάτων ωθούμενοι, τάχα, από μια δημοκρατικότητά τους, αντίθετα προσπαθούν να καλύψουν τον κενό και ολίγιστο εαυτό τους, την ψευδή τους συνείδηση με τα προνόμια και την εύνοια που τους προσδίδουν τα εν λόγω αξιώματα.
Ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά πόσο χαμηλός πολιτισμός... Ολα δείχνουν ότι δεν αλλάζει ο άνθρωπος όσος χρόνος κι αν παρέλθει, ειδικά αυτός με ελλιπή παιδεία. Γιά να τους φανταστούμε στην κάθε μέρα τους όλους αυτούς. Με τι ανασφάλεια, με τι άγχος θα ζουν. Αυτό, όμως, ίσως και να τους κρατά στη ζωή, να γεμίζει τα κενά τους αφού αλλού δεν μπορούν να διακριθούν ή είναι ανεπαρκείς ψυχικά και πνευματικά (δεν λέω διανοητικά).
Πώς να διοικήσουν συνετά τέτοιες ανασφαλείς και τρομαγμένες προσωπικότητες; Τι τραγωδία, τι διαταραγμένες οντότητες· σχισμένες θα’λεγε κανείς.
Το θέμα πάντα παραμένει: τι κάνουμε μ’ αυτούς όλους; Πρώτα μου φαίνεται πρέπει να αναρωτηθούμε για τους εαυτούς μας.