Νερό βρύσες και έρωτας

Γράφει ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ

Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,
όπου και να θολώνει ο νους σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Όπου και να πατεί το πόδι σας, φωνάζω,
ανοίξετε αδελφοί,
μια βρύση ανοίξετε,
τη δική σας βρύση του Μαυρογένη.

Το κείμενο είναι από το «Άξιον Εστί» του Ελύτη, που ήρθε στην Πάρο κι εντυπωσιάστηκε από πολλά, αλλά και από τις τρεις μαρμάρινες βρύσεις του Μαυρογένη στην Παροικιά. Τι σχέση έχει ο Σολωμός και ο Παπαδιαμάντης με τις βρύσες αυτές και τα νερά; Έχει η ποίηση την ίδια «θεραπευτική» λειτουργία με τη συμβολική αλλά και ουσιαστική αξία μιας κρήνης που φέρνει νερό να ξεδιψάσουμε; Λέγεται ότι ένας από τους Μαυρογένηδες, πιθανόν ο δωρητής, έφτιαξε τη μια βρύση κάτω απ’ το σπίτι του να έρχονται οι κοπέλες να βάζουν νερό και να τις θαυμάζει απ’ το μπαλκόνι του αρχοντικού του. Έρωτας για να διψάμε και νερό να ξεδιψάμε.
Αρκούν άραγε ο Σολωμός, ο Παπαδιαμάντης και το νερό της βρύσης να ξεθολώσουν το νου μας και να εξορκίσουν το κακό; Το σπουδαίο αυτό έργο γράφεται σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, όπου «σκυλοκοίτες και νεκρόσιτοι κι ερεβομανείς κοπροκρατούν το μέλλον» στη χώρα μας «Δεν αντέχω και τα σταυροδρόμια που ήξερα έγιναν αδιέξοδα».
Οι ερεβομανείς δεν έλειψαν ποτέ, σήμερα είναι πιο αριστοκράτες, φορούν μάσκα ή άλλης αμφίεσης ρούχα, δεν αναγνωρίζονται και δεν αντιμετωπίζονται εύκολα. Καλή είναι η ποίηση ως βάλσαμο παραμυθίας, αλλά πρέπει να μάθουμε και να σκεφτόμαστε και ο ορθολογισμός δεν αντιπαρατίθεται στην τέχνη, αλλά την συμπληρώνει. Όσο για τις βρύσες λέμε, ότι αν ο καθένας κατευθύνει τη δράση του εκεί που βρίσκεται η ανάγκη των πολλών ίσως βρίσκεται οδός διεξόδου. Σε άλλο του έργο («Ήλιος ο ηλιάτορας») ο Ελύτης έγραψε αυτό το καταπληκτικό «Όπου μαυρίλα κλώθεται και γνέθεται ήλιο μικροί γενείτε κι όλο αλέθετε».