Η απουσία του κριτικού λόγου

Συντάκτης: Γιώργος Σταματόπουλος

Πραγματικά καθένας έχει το δικαίωμα να κάνει κριτική επί παντός επιστητού. Πριν, όμως, απ' αυτό οφείλει να σέβεται μερικά αυτονόητα.
Οποιος, π.χ., δεν νιώθει τους χυμούς ενός πορτοκαλιού να ρέουν στον οισοφάγο του, ε, δεν νομίζω ότι έχει το δικαίωμα να κάνει κριτική... στους χυμούς. Εάν, αντιθέτως, είναι τυχερός και έχει αυτή την εμπειρία, ε, τότε, γιατί να έχει όρεξη για κριτική;

Μένουμε τελοσπάντων στο ότι η κριτική είναι μια δύναμη που δεν έχει σχέση με θεωρίες και «αντικειμενικότητα» και ότι, ταυτόχρονα, δονείται από πάθη, αρκεί μόνο να είναι «συμμετοχική», «εμπειρική», άλλως ας πάει για βρούβες.
Καλό είναι να επιδίδεται κανείς σε ύβρεις και αρνητικούς γενικά χαρακτηρισμούς διότι έτσι δίνει νόημα –νομίζει– στη στραπατσαρισμένη, συνήθως, από απογοητεύσεις και ταπεινώσεις ψυχούλα του.
Ναι, δεν είναι, όμως, και το καλύτερο στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων ή σε εκείνο της σύγκρουσης ιδεών. Εκεί απαιτούνται γνώση και επιχειρήματα.
Λόγος δηλαδή που να μπορεί να κατισχύσει, εκδιπλούμενος, του αντίπαλου λόγου. Ψιλά γράμματα για φανατικούς και μνησίκακους, που εξακολουθούν να γοητεύονται από τη λυσσαλέα επίθεση εναντίον όλων, από τη βιαιογόνο τούτη, εχθρική πάντα, πράξη.
Η μνησικακία χαρακτηρίζει τους ημιεγγράμματους (τους περισσότερους δηλαδή από μας) και τους εμπαθείς, όλους όπως αντιλαμβανόμαστε που δεν στέκονται καλά στα πόδια τους (στο μυαλό τους, στα σπλάγχνα τους κ.λπ.).
Η κριτική θα ήταν ευπρόσδεκτη και όμορφη μόνο όταν είναι προϊόν γούστου και ηθικού αναστήματος, ιδιότητες δηλαδή και καταστάσεις που απαιτούν μια αγαπητική σχέση με τη φύση και τον άνθρωπο, μακριά από θέληση ισχύος και κυριαρχίας επί του άλλου, ακόμη και με τίμημα την ολική εξαφάνιση του όποιου άλλου.
Οι ύβρεις, οι διαβολές, οι ίντριγκες, οι συνωμοσίες χαρακτηρίζουν, είπαμε, τους ελαφρείς στο πνεύμα, τους ανασφαλείς και ανεπαρκείς απέναντι στο φαινόμενο της ζωής˙ είναι πλέον γνωστά στους πολλούς αυτά.
Είναι ανάρμοστο για την ελεύθερη βούληση να «πιστεύει» κανείς είτε σε θρησκεία είτε σε κόμμα διότι αυτό αυτομάτως στιγματίζει και προκαλεί τη θέληση για ζωή˙ αλλιώς: όταν πιστεύει κάποιος η θέλησή του είναι τραυματισμένη και μάλλον θρυμματισμένη.
Ο άνθρωπος της οποιασδήποτε παράταξης, εκών-άκων, καθοδηγείται στο ψεύδος, παύει να είναι κριτικός διότι έχει ξεχάσει την πηγή της συνύπαρξης, της χαράς και της ειρήνης˙ δασκαλεύεται να εισέρχεται στην τέχνη, στο να χειροκροτεί, στο να κατακρίνει, αφού από μόνος του είναι ανεπαρκής, Ετσι λοιπόν.
Γινόμαστε μηχανές, χρήσιμοι ηλίθιοι (ψηφοφόροι), άλλως δεν τα βγάζουμε πέρα με την ύλη και το πνεύμα, με τους ανθρώπους, εννοείται και, άντε, με τον εαυτό μας.
Χρειάζεται λοιπόν λίγη προσοχή όταν κάνουμε κριτική, πρέπει (;) να στεκόμαστε μακριά από συκοφαντίες, ψεύδη, ύβρεις, αποκλεισμούς.
Ολα τούτα δεν έχουν συγκεκριμένη αφορμή˙ είναι η κάθε μέρα όλων ημών, που έτυχε να γεννηθούμε σε τούτη την εποχή των αποκαρδιώσεων και απογοητεύσεων και των διαψεύσεων. Κάπου βεβαίως, φταίμε κι εμείς οι ίδιοι, και ας αρνιόμαστε να το παραδεχτούμε...
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των Συντακτών