ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ Ή ΚΕΙΟΝ ΝΟΜΙΜΟΝ;

Του ΑΛΕΚΟΥ ΚΑΛΥΒΗ  

Η κυβέρνηση ετοιμάζει την συμφωνημένη με την τρόικα νέα παρέμβαση στο ασφαλιστικό, χρησιμοποιώντας πανομοιότυπα επιχειρήματα με όλες τις κυβερνήσεις του παρελθόντος, οι οποίες στο όνομα τάχα της σωτηρίας του ασφαλιστικού κατέστρεφαν ασφαλιστικά δικαιώματα και μείωναν συντάξεις.

Το πρόσθετο στοιχείο είναι ότι θα χρησιμοποιήσουν ως γενικό ισοδύναμο- κατά δήλωση Κατρούγκαλου- την συνολική αναμόρφωση για το ασφαλιστικό.

Το θάψιμο των συντάξεων και η εξοικονόμηση των σχετικών πόρων που προβλέπει το μνημόνιο, θα προκύψουν δηλαδή μέσα από την δομική αλλαγή του συστήματος και όχι μόνο από επί μέρους αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις. Πιστεύουν ότι έτσι θα συγκαλυφθεί ο κατάφωρα αντιλαϊκός χαρακτήρας των παρεμβάσεών τους, όμως το αποτέλεσμα μπορεί να είναι χειρότερο και από τις συγκεκριμμένες διατάξεις του μνημονίου.

Η επιτροπή σοφών φιάχτηκε και χρησιμοποιείται για να δοθεί επιστημονικό επίχρισμα στις τεκτονικές αλλαγές που ετοιμάζονται. Σκόνταψε όμως από την αρχή με την κοινοποίηση ενός κυνικά αντιασφαλιστικού πορίσματος αναζητώντας μηχανιστικά υποδείγματα από άλλες χώρες.

Η ιδεολογική προετοιμασία για την ανάγκη δυσμενών αλλαγών εντείνεται. Στη λογική αυτή δημοσιεύματα όπως αυτό του κυριακάτικου Βήματος εξυπηρετούν τον στόχο να δημιουργηθεί μια εικόνα αδιεξόδου, φουσκώνοντας τα ποσά που δίνει το κράτος για τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Στο σχετικό άρθρο παρουσιάστηκε αυθαίρετα ότι από το 2000 και μετά χορηγήθηκε στα ασφαλιστικά ταμεία ένα ποσό πάνω από 200 δις συνυπολογίζοντας μέρος από τις κρατικές δαπάνες που αφορούν την υγεία ή την αντιμετώπιση της ανεργίας ή τις δαπάνες του κράτους ως εργοδότη. Το επιμύθιο είναι πάλι το ίδιο, φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι στις ΔΕΚΟ, οι δικαιούχοι του ΕΚΑΣ κ.α. Η προσπάθεια να δημιουργήσουν έναν νέο κοινωνικό αυτοματισμό ανάμεσα στους εργαζόμενους πιστεύουν ότι θα είναι το όχημα για να περάσουν τα αντιασφαλιστικά τους μέτρα. Το «νέο» χρησιμοποιεί τις πιο παλιές μεθόδους. Η πραγματικότητα όμως αποδείχνει ότι χτυπιούνται όλες οι συντάξεις μικρές και μεγάλες.

Παράλληλα εκθειάζεται κατά κόρον η ανεπιτυχής παρέμβαση Γιαννίτση το 2001, αποσιωπώντας ότι ο κεντρικός άξονας του νομοσχεδίου του ήταν η υπονόμευση των κατώτερων συντάξεων αποσυνδέοντας το προνοιακό μέρος της από το οργανικό, κάτι που δυστυχώς έγινε πρόσφατα από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατ εφαρμογήν ψηφισμένης μνημονιακής νομοθεσίας.  

ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ  

Για να μην χανόμαστε, όμως, στις λεπτομέρεις των μέτρων –εξαιρετικά σημαντικές για τον κάθε ασφαλισμένο- πρέπει να δούμε το δάσος του νέου αντιασφαλιστικού εγχειρήματος.

Η αστική τάξη και το καπιταλιστικό σύστημα θέλουν να απαλλαγούν από υποχρεώσεις, που αναγκάστηκαν να εγχωρήσουν στην εργατική τάξη μέσα από τους αγώνες της στην μεταπολεμική περίοδο σε μια φάση μεγάλης ανάπτυξης και κερδοφορίας του καπιταλισμού που επέτρεπε κοινωνικές συναινέσεις για να διασφαλιστεί η κοινωνική ειρήνη.

Ο νεοφιλελευθερισμός παρά τις προσωρινές νίκες του οδήγησε σε παρόξυνση των καπιταλιστικών κρίσεων με αποκορύφωμα την κρίση του 2008. Η απάντηση που επιλέχθηκε ήταν: ακόμη πιο ακραίος νεοφιλελευθερισμός που σημαίνει ακόμη μεγαλύτερο χτύπημα της εργασίας, απαλλοτρίωση του συσσωρευμένου δημόσιου και μικρομεσαίου πλούτου, την πλήρη υπονόμευση του κοινωνικού κράτους και την ένταξη στην εμπορευματοποίηση τομέων κοινωνικής πολιτικής.

Τα μνημόνια στη χώρα μας αποτέλεσαν το εργαλείο και την ευκαιρία για την θεαματική επιτάχυνση αυτών των αρνητικών αναδιαρθρώσεων.

Το ασφαλιστικό σύστημα είναι ένα κεντρικό ζήτημα για τις ανάγκες του καπιταλιστικού συστήματος, για έναν πρόσθετο λόγο. Διότι παρά τις προσπάθειες των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων από το 1990 έως το 2009 δεν πέτυχαν αυτές τις αλλαγές που θα ήθελαν λόγω της στάσης της αριστεράς αλλά και της δράσης του συνδικαλιστικού κινήματος που παρά την εξάρτηση της ηγεσίας του από τις κυβερνήσεις, δεν ανέχτηκε και αντιπάλεψε τις αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις.

Τα μνημόνια ήταν η χρυσή ευκαιρία για το κεφάλαιο να πάρει την ιστορική ρεβάνς από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Τώρα θέλει ακόμη περισσότερα.

Το εξαιρετικά δυσμενές σενάριο σήμερα είναι ότι το τελικό χτύπημα στο συνταξιοδοτικό σύστημα επιχειρεί να το δώσει ένα κόμμα της αριστεράς που σταδιακά μεταλλάσσεται, ενώ το ίδιο το σύστημα θα ήταν ιδιαίτερα ευτυχές αν αυτή την βρώμικη δουλειά την υλοποιούσε ένα κόμμα που διακηρρύσει στα λόγια ότι είναι αριστερό, ώστε να απορροφηθούν οι αντιδράσεις της κοινωνίας. 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ

Η βασική στόχευση όλων των αρνητικών που έγιναν και θα γίνουν αφορά στην μετατροπή του δημόσιου κοινωνικού ασφαλιστικού συστήματος σε ένα κεφαλαιοποιητικό-ιδιωτικού χαραχτήρα ασφαλιστικό σύστημα.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η δαπάνη για την κοινωνική ασφάλιση μεταφέρεται στο άτομο- ασφαλισμένο με μεγάλη μείωση των υποχρεώσεων του κράτους και του ιδιώτη-εργοδότη.

Η αντίληψη αυτή εδράζεται όχι μόνο στην επιδίωξη αλλαγής των σχέσεων συμφερόντων σε βάρος της εργασίας που αποτελεί μια διαχρονική υποκειμενική επιδίωξη του κεφαλαίου, αλλά συνάμα αποτελεί μια παραδοχή αδυναμίας του σημερινού νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού να αναπαράγει διαρκώς έναν μεγαλύτερο όγκο εργασίας κατάλληλο να χρηματοδοτήσει τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Διότι τα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα χρηματοδοτούνται από την εργασία και στηρίζονται στην αλληλεγγύη των γενεών. ’Οταν λοιπόν η εργασία απορρυθμίζεται και συρρικνώνεται για να αυξηθεί η κερδοφορία του κεφαλαίου, υπονομεύεται η δυνατότητα χρηματοδότησης του συνταξιοδοτικού συστήματο. Έτσι έρχονται στη συνέχεια οι ίδιοι οι οποίοι δημιουργούν το πρόβλημα στην εργασία και απαιτούν να πληρώσει τις συνέπειες της πολιτικής τους ο ασφαλισμένος και ο συνταξιούχος. Η κατάσταση αυτή όμως δημιουργεί έναν νέο φαύλο κύκλο, διότι με την μείωση των συντάξεων περιορίζεται ακόμη περισσότερο η κατανάλωση, ενώ με την αύξηση των ορίων ηλικίας και την μεγαλύτερη παραμονή του εργατικού δυναμικού στην εργασία του, κλείνουν οι πόρτες στη νέα γεννιά και στους ήδη ανέργους που αγωνιούν να εισέλθουν στην λεγόμενη αγορά εργασίας και έτσι αυξάνεται ακόμη περισσότερο η ανεργία .

Παράλληλα το κεφάλαιο στη χώρα μας θέλει να απαλλαγεί από τις ευθύνες της μεγαλύτερης ληστείας του αιώνα που είναι η καταλήστευση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων. Το συνταξιοδοτικό σύστημα στη χώρα μας έχει υποστεί διαχρονικά μια τεράστια αφαίμαξη εξαιτίας της καταλήστευσης των αποθεματικών του από την στιγμή της ίδρυσής του. Όλοι έχουν ακούσει για τις άτοκες καταθέσεις των ασφαλιστικών ταμείων σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού, για τις καταληστεύσεις μέσω χρηματιστηρίου, μέσω δομημένων ομολόγων και μέσω του διαβόητου PSI. Κοντολογίς η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη χώρα μας στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στην κλοπή του κοινωνικού κεφαλαίου των ασφαλιστικών ταμείων το οποίο δεν επέστρεψε ποτέ στον κουμπαρά των ασφαλιστικών ταμείων, πλήττοντας έτσι την μακροχρόνια βιωσιμότητά τους. Κανείς δεν μιλά, φυσικά, για την ανακεφαλαιοποίηση του συνταξιοδοτικού συστήματος, την ίδια στιγμή που οι τράπεζες και οι τραπεζίτες έχουν προικοδοτηθεί για την ανακεφαλαιοποίησή τους με πάνω από 200 δισ (εγγυήσεις και μετρητά) που είναι χρήματα του ελληνικού λαού.  

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΧΤΥΠΗΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ  

Τα τελευταία χρόνια οι διαδοχικές παρεμβάσεις είχαν στόχο τη μείωση των συντάξεων και την αύξηση των ορίων ηλικίας. Ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία των μνημονίων οι μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις και η συρρίκνωση των δημόσιων πόρων στο σύστημα υλοποιούνταν μαζί με μέτρα που έφερναν το αντίθετο αποτέλεσμα όπως είναι η ύφεση, η αύξηση της ανεργίας, η μείωση των μισθών, η μείωση των εργοδοτικών εισφορών. Οι ασφαλιστικές παρεμβάσεις αφορούσαν κυρίως στο σκέλος των δαπανών υποτιμώντας πάντα το σκέλος των εσόδων. Όμως στην πραγματικότητα όλες οι παρεμβάσεις που συρρίκνωναν δραματικά την οικονομική δραστηριότητα παρενέβαιναν και στο σκέλος των εσόδων μειώνοντας δραματικά τους πόρους που εισέρχονταν στο ασφαλιστικό σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: ουδεμία διασφάλιση της βιωσιμότητας, το αντίθετο συνέβη. Γι αυτό το λόγο τώρα επιταχύνουν τις δομικές αλλαγές, καταστρέφοντας τις αρχές ύπαρξης του ασφαλιστικού συστήματος δηλαδή τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα του, την αλληλεγγύη των γενεών, την συλλογική ανταποδοτικότητα που διασφαλίζονταν μέσα από ένα σύστημα καθορισμένων εισφορών και καθορισμένων παροχών .

Η σημερινή παρέμβαση στο ασφαλιστικό γίνεται σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης και μνημονίων και συνεπώς και μόνο εξ αυτού του λόγου συνάγεται ότι οποιαδήποτε θεσμική μεταβολή είναι καταδικασμένη να αποτύχει ή να περικόψει μεγάλο μέρος του εισοδήματος από συντάξεις και τα ασφαλιστικά δικαιώματα, διότι το βασικό κριτήριο είναι η περικοπή δαπανών Συνεπώς όλες οι ρυθμίσεις θα υποταχθούν, πέραν των άλλων, σε αυτό το στόχο.

Όμως η επιδιωκόμενη θεσμική μεταβολή από το σημερινό σύστημα που έχει ως βάση του την αλληλεγγύη των γενεών σε ένα σύστημα ατομικού κουμπαρά σκοντάφτει σε ένα μεγάλο κενό που δημιουργεί αυτή η μεταβολή.

Διότι στο σημερινό αναδιανεμητικό σύστημα η γεννιά που σήμερα εργάζεται χρηματοδοτεί τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Η μετατροπή λοιπόν του ασφαλιστικού συστήματος σε ένα σύστημα κεφαλαιοποιητικό που οι σημερινή γενιά θα καλύπτει τις δικές της μελλοντικές συντάξεις εξατομικευμένα, αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι σημερινές συντάξεις.

Αυτό το κενό δεν υπάρχουν δημόσιοι πόροι και αποθεματικά για να καλυφθεί και κατά συνέπεια θα υπάρξουν τραγικές μειώσεις συντάξεων ή περικοπές παντού. Η μεταβατική περίοδος θα είναι μια κόλαση.

Ελπίζουμε να μην φτάσουμε στο “Κείον νόμιμον” σύμφωνα με το οποίο οι αρχαίοι ημών πρόγονοι-κάτοικοι της Κέας θανάτωναν ομαδικά τους ηλικιωμένους που δεν μπορούσαν να συντηρήσουν.

Αλλά σήμερα,-με την μεταφορική έννοια -κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, με τόσες μεταλλάξεις που έχουν γίνει.  

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ  

Η μόνη λύση σε όφελος του λαού είναι να στραφεί όλη η προσοχή στην θεραπεία του προβλήματος: έσοδα ,με την είσπραξη των θεσμοθετημένων πόρων του ασφαλιστικού συστήματος με το χτύπημα της εισφοροδιαφυγής, τον σταδιακό αλλά δυναμικό περιορισμό της ανεργίας, την αντίστροφη πορεία των μισθώ  .Αυτά θα δημιουργήσουν μια μεγάλη εισροή πόρων και την δυνατότητα στήριξης ενός δημόσιου κοινωνικού ασφαλιστικού συστήματος.

Οι λύσεις σήμερα δεν μπορεί να είναι ασφαλιστικές αλλά κυρίως εξωασφαλιστικές .Δηλαδή τέτοιες που να οδηγούν και στην αναδιανομή εισοδημάτων και κυρίως στην ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας καθώς και στη μείωση του χρόνου εργασίας που στις μέρες μας είναι ένα αίτημα που αποκτά εξαιρετικά μεγάλη σημασία..

Όσον αφορά το ίδιο το συνταξιοδοτικό σύστημα προφανώς υπάρχει η ανάγκη για θεσμικές αλλαγές στην κατεύθυνση της ενοποίησης της λειτουργίας του με τη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων ή για επί μέρους αλλαγές, οι οποίες όμως δεν μπορεί να οδηγούν σε νέες μειώσεις συντάξεων και ανατροπή θεμελιωμένων δικαιωμάτων, αλλά σταδιακά να αποκαθιστούν το εισόδημα από συντάξεις που στις μέρες της κρίσης αποτέλεσε μοχλό στήριξης για ολόκληρες οικογένειες.

Σε κάθε περίπτωση οι αλλαγές που χρειάζονται πρέπει να ενισχύουν τον δημόσιο, κοινωνικό και καθολικό χαρακτήρα του συνταξιοδοτικού συστήματος στη χώρα μας.

Επίσης για να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, πρέπει να δημιουργηθεί το νέο αποθεματικό της ασφάλισης σε αντικατάσταση των διαχρονικών απωλειών που προκλήθηκαν με ευθύνη των κυβερνήσεων και της εργοδοσίας. Η δημιουργία ενός ταμείου για τις συντάξεις μπορεί να αποδώσει εφόσον προικοδοτηθεί με τμήμα της δημόσιας περιουσίας,από πόρους από τον ορυκτό πλούτο και από μελλοντικά έσοδα από τους υδρογονάθρακες όπως κάνουν οι Νορβηγοί.  

Το ασφαλιστικό όμως δεν μπορεί ποτέ να λυθεί σε όφελος των ασφαλισμένων όσο διατηρούνται τα μνημόνια και κυριαρχούν η λιτότητα και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Η λύση του ασφαλιστικού απαιτεί την απεμπλοκή από τα μνημόνια και το δυσβάσταχτο χρέος, από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές οι οποίες και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη επιτελούν τον ρόλο του καταστροφέα της εργασίας και των κοινωνικών πολιτικών στο όνομα του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς. Συνεπώς η αντιμετώπιση του ασφαλιστικού συνδέεται με την αντιμετώπιση του πολιτικού και οικονομικού προβλήματος της χώρας. Δεν υπάρχουν ασφαλιστικές λύσεις αλλά πολιτικές λύσεις για ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα.  

Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2015, (ΠΗΓΗ: iskra)